حسام حسین‌زاده
سال تحصیلی گذشته خوب یا بد یکی از فعال‌ترین و پرحاشیه‌ترین سال‌های فعالیت دانشجویی این دانشکده در طول این چند سال بود، سالی که با برگزاری مجدد انتخابات شورای صنفی – به دلیل استعفای اکثر اعضای شورای مرکزی دورۀ دوم شورای صنفی پس از چند ماه از انتخابات پیشین در اردیبهشت‌ماه – در آبان‌ماه آغاز شد و روزهای پر فراز و نشیبی را برای دانشکدۀ علوم اجتماعی به ارمغان آورد. آنچه در طول یک سال گذشته بر ما گذشت، علی‌رغم همۀ اختلاف‌نظرها و تفاوت‌ها در نگاه و عقایدمان، نمودی از تلاشی جمعی برای بازپس‌گیری دانشکده و دانشگاهی بود که به گمان ما داشت ربوده می‌شد، و البته دارد ربوده می‌شود. در آغاز سال تحصیلی جدید، بی‌راه نخواهد بود اگر گریزی هرچند کوتاه بر تجارب ارزنده‌مان در سال گذشته بزنیم. البته این یادداشت کوتاه مجال خوبی برای بررسی تفصیلی اتفاقاتی که در سال گذشته رخ داد نیست و تنها می‌توانیم به مهم‌ترین اتفاقات – آن هم صرفاً از نگاه نگارندۀ متن – بپردازیم.
شانزده آذر را پس گرفتیم!
شانزده آذر سال 1394 به گمانم یکی از مهم‌ترین رویدادهایی است که جنبش دانشجویی دانشگاه تهران در طول سال‌های پس از 88 به خود دیده است. دانشگاه تهران بعد از چندین سال سکوت علیه خصوصی‌سازی دانشگاه به فریاد درآمد. قریب به هزار دانشجوی دانشگاه تهران مستقل از برنامه‌های نمایشی تشکل‌های رسمی با حضور در صحن دانشگاه و راهپیمایی به بیان اعتراضات وسیع خود در باب کالایی‌شدن و خصوصی‌سازی دانشگاه پرداختند. در بخشی از گزارش این تجمع صنفی آمده است: «تعداد زیادی از مأموران حراست و نیروهای لباس شخصی راه ورود به میدان اصلی که محل قرائت بیانیه اعلام شده بود را بستند. در مقابل جمعیت با سر دادن شعار «دانشگاه پادگان نیست» و ایجاد زنجیره به سمت نیروهای امنیتی حرکت کردند و به آن‌ها هشدار دادند که راه را باز کنند.
تهدیدهای حراست و تلاش برای گفتگو با دانشجویان کوچک‌ترین تأثیری در ارادۀ معترضین نداشت. نهایتاً بعد از چند اخطار از طرف دانشجویان نیروهای امنیتی از سر راه کنار رفتند و همۀ دانشجویان در میدان اصلی دانشگاه حلقه زده و سرود یار دبستانی را خواندند. در نهایت بیانیۀ اعتراضی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران قرائت شد که با تشویق‌ها و شعارهای پیاپی جمعیت همراه بود. بعد از قرائت بیانیه دانشجویان با اعلام اینکه به هیچ وجه نمی‌خواهند پیاده‌نظام اصلاح‌طلبان و اصولگرایان باشند و تنها حقوق بنیادین خود را می‌خواهند، پایان تجمع را اعلام کردند.»
دوشنبه‌های آخر ماه آمد و رفت!
اگر اشتباه نکنم اواخر آبان‌ماه 1394 بود که در پی تجمع اعتراضی دانشجویان در حوزۀ ریاست و برگزاری جلسه میان هیئت‌رئیسه و دانشجویان در تالار «گفت‌وگو» قراردادی میان دانشجویان و ریاست دانشکده منعقد شد تا از این پس دوشنبۀ آخر هر ماه وعدۀ گفتگوی دانشجویان و هیئت‌رئیسه در باب مشکلات صنفی دانشکده باشد. دوشنبه‌هایی که اگرچه فرصت خوبی برای هم‌اندیشی درباب مشکلات دانشکده بود اما ریاست دانشکده قدر آن را ندانست، پس از چند ماه ابتدا به بهانۀ انتخابات مجلس ادامۀ جلسات به پس از عید موکول شد و پس از آن هم به بهانه‌های مختلف از جمله مخالفت هئیت رئیسۀ «دانشگاه» با برگزاری این جلسات، دوشنبه‌های آخر ماه هنوز نیامده بواسطۀ لطف جناب آقای رئیس رفت!
جشن‌های دانشجویی را احیا کردیم!
دانشکدۀ علوم اجتماعی در طول چند دهه فعالیت خود کم و بیش همواره مناسبت‌ها و رویدادهای دانشجویی متنوعی در خود داشته است، اما پس از سال 88 تقریباً همۀ این فعالیت‌ها به فراموشی سپرده شده بود. نه خبری از جشن چای بود که روز آخر هر ترم گرفته می‌شد و بهانه‌ای بود برای دورهمی دانشجویی، و نه از جشن یلدا و عید نوروز و... . اما بالاخره یلدای 1394 بود که با تلاش شورای صنفی این جشن‌ها در دانشکدۀ علوم اجتماعی با «جشن شب یلدا» احیا شد و پس از آن نیز با «جشن بوی عیدی» به مناسبت عید نوروز 1395 ادامه یافت. این جشن‌ها علاوه بر اینکه منجر به افزایش روحیۀ دانشجویان برای ادامۀ فعالیت‌هایشان می‌شد، فرصتی بود برای همکاری دانشجویان و شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی جدید که می‌توانست در عرصه‌های دیگر دانشگاهی نیز منجر به فعالیت‌های سازنده شود.
شورای صنفی مرکزی دانشگاه تهران را بازگشایی کردیم!
شورای صنفی مرکزی دانشگاه تهران؛ نامی که در طول هفت سال گذشته حسرتی بزرگ برای فعالان صنفی دانشگاه تهران بوده است. در سال 88 حدود 15 شورای صنفی فعال در دانشکده‌های دانشگاه تهران داشتیم که پس از وقایع این سال بیش از ده شورای صنفی در دانشگاه تهران تعطیل شدند و دفتر شورای صنفی مرکزی دانشگاه تهران با حکمی غیرقانونی از سوی معاونت فرهنگی وقت دانشگاه تهران مصادره شد، و سال بعد نیز چند شورایی که از سرکوب‌های سال گذشته جان سالم به در برده بودند (از جمله شورای صنفی دانشکدۀ علوم اجتماعی) تحت فشارها به تعطیلی کشانده شدند و عملاً شورای صنفی مرکزی نیز تعطیل شد. در نهایت پس از اعتراض‌های پیاپی دانشجویان و طرح مطالبۀ بازگشایی شورای صنفی مرکزی، و همچنین برگزاری چندین جلسه میان نمایندگان دانشجویان و معاونین دانشگاه، در نهایت آیین‌نامۀ تشکیل شورای صنفی مرکزی دانشگاه تهران در تاریخ 3 اسفند 1394 به تصویت هیئت رئیسۀ این دانشگاه رسید.
در جشنوارۀ نشریات دانشجویی دانشگاه تهران درخشیدیم!
دانشکدۀ علوم اجتماعی از نظر فعالیت نشریاتی همواره در دانشگاه تهران زبانزد بوده است. کمیت و کیفیت نشریات این دانشکده در کمتر محیط دانشگاهی‌ای دیده می‌شود.
بعد از یازده سال وقفه، سومین جشنوارۀ نشریات دانشجویی بار دیگر با حضور نمایندگانی از دانشکده‌ها و دانشگاه‌های مختلف (علامه طباطبایی و شیراز) به همت خانۀ نشریات از هجدهم تا بیستم بهمن در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران برپا شد. هرچند این جشنواره از سوی برخی نشریات دانشکدۀ علوم اجتماعی بنا به دلایل مختلفی تحریم شد، اما بازهم علوم اجتماعی با 8 رتبۀ اول، 2 رتبۀ دوم، و 5 رتبۀ سوم پرافتخارترین دانشکده در این جشنواره لقب گرفت. در این میان 3 رتبۀ اول در بخش مصاحبه، یادداشت، و یادداشت صنفی، و 1 رتبۀ دوم در بخش سرمقاله، و 2 رتبۀ سوم در بخش یادداشت طنز و یادداشت صنفی سهم ویرگول (نشریۀ رسمی شورای صنفی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران) بود.
احضارمان کردند و مقاومت کردیم!
و اما شوم‌ترین روز سال گذشته، 18 اسفندماه بود. تلفن‌هایمان یکی پس از دیگری زنگ می‌زد و خانمی پشت خط تلفنی و البته غیرقانونی احضارمان می‌کرد به کمیتۀ انضباطی، ابتدا بیشتر شبیه به یک شوخی بود که در کمتر از 15 دقیقه 9 نفر به کمیتۀ انضباطی احضار شوند – که البته در ادامه فهمیدیم تعداد دقیقمان 12 نفر است. احضارهای غیرقانونی 18 اسفند البته با پاسخ دندان‌شکن نه‌تنها دانشجویان دانشکدۀ علوم اجتماعی و دانشگاه تهران، بلکه دانشجویان سراسر کشور مواجه شد. حاصل این کشمکش چندماهه میان کمیتۀ انضباطی و دانشکدۀ علوم اجتماعی که به دو بیانیه – ابتدا از سوی 4 شورای صنفی دانشگاه تهران و سپس از سوی 13 شورای صنفی از سراسر کشور – و یک جوابیه از سوی شورای صنفی دانشکدۀ علوم اجتماعی انجامید و چندین مصاحبۀ مکتوب و تلویزیونی از سوی معاونت فرهنگی دانشگاه تهران، مجید سرسنگی، با خبرگزاری‌ها و شبکۀ چهار سیما را در پی داشت؛ چیزی نشد جز آغاز به کار دوبارۀ «کمیتۀ حمایت از دانشجویان احضارشده به کمیتۀ انضباطی دانشگاه تهران» و عدم صدور حکم برای هیچ‌یک از 12 دانشجوی احضارشده، چراکه هیچ دلیل قانع‌کننده و قانونی‌ای از سوی کمیتۀ انضباطی برای اثبات تخلف دانشجویان وجود نداشت.
پی‌نوشت: این متن مهر 1395 در شمارۀ 29 گاهنامۀ ویرگول (شورای صنفی دانشجویان دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران) منتشر شده است.
