بَلْ‌وا

وبلاگ شخصی حسام حسین‌زاده

بَلْ‌وا

وبلاگ شخصی حسام حسین‌زاده

... شاید «وبلاگ‌نویسی» شکل بهتری برای اندیشیدن و گفت‌وگو باشد!

۳ مطلب با موضوع «کتاب‌ها :: معرفی» ثبت شده است

(معرفی کتاب سوسیالیسم)

حسام حسین‌زاده

 

کمی بیش از یک قرن پیش شبحی بر فراز اروپا در گشت‌وگذار بود… شبح سوسیالیسم. پس از به نتیجه رسیدن انقلاب روس‌ها در اکتبر ۱۹۱۷ ترس گسترده‌ای از وقوع انقلاب‌های سوسیالیستی، به‌ویژه در اروپای مرکزی، وجود داشت. ترسی که در واقع محرّک ماکس وبر آلمانی بود تا در ژوئن ۱۹۱۸ خطابه‌ای علیه سوسیالیسم برای سربازان ارتش پادشاهی اتریش (بخش دفاع در برابر تبلیغات دشمن) تدارک ببیند. در واقع او وظیفه داشت سربازانی که به‌واسطۀ آشنایی با اندیشۀ چپ سست‌ایمان شده بودند را سر عقل بیاورد تا وفاداری‌شان به پادشاه را زیر پا نگذارند. متن سخنرانی او همان سال در وین به‌صورت جزوه چاپ شد و ترجمۀ فارسی نیز از روی متن همان جزوه صورت گرفته است.

وبر در ابتدای سخنرانی پیش از هر چیز تلاش می‌کند روشن کند که سوسیالیست‌ها انواع مختلفی دارند. او هرچند این بحث را باز نمی‌کند و با اشارۀ کوتاهی از آن می‌گذرد اما به‌نظر می‌رسد به‌نوعی می‌خواهد از مقابله با کل اردوگاه اندیشۀ سوسیالیستی فرار کند، اردوگاهی که دست‌کم از سه دهه پیش از تولد مارکس میراث مکتوب دارد و ده‌ها سنت فکری در آن قلم زده‌اند. البته این تلاش نافرجام به‌نظر می‌رسد چراکه مارکس و انگلس با انتشار مانیفست کمونیست در ۱۸۴۸ کل این اردوگاه فکری را از ۱۷۸۹ تا به امروز تحت‌تأثیر قرار داده‌اند و کمتر کسی است که خود را سوسیالیست بداند و دست‌کم به بخش‌هایی از میراث عظیم این دو برای این سنت فکری علاقه‌مند نباشد. به هر حال، اگر بخواهیم دقیق‌تر نگاه کنیم، آنچه نوک پیکان انتقادات وبر در این کتاب نشانه می‌رود، سوسیالیسم آلمانی یا به تعبیر دقیق‌تر سوسیالیسم مارکسی است. نکته‌ای که پیش از ورود به بحث اصلی باید به آن تأکید کنیم این است که نقد وبر بر سوسیالیسم نقدی درون‌ماندگار (Immanent) نیست بلکه نقدی فرارونده (Transcendental) است، به این معنا که او از پیشفرض‌هایی خارج از منظومۀ فکری سوسیالیسم برای نقد آن بهره می‌برد و هرچند درون این منظومۀ فکری برای انتقادات او پاسخ‌های به‌نسبت روشنی وجود دارد اما او با مناقشه در پیشفرض‌ها از موضع درک خودش از تاریخ سعی می‌کند سوسیالیسم را نقد کند.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۳۱ فروردين ۹۸
حسام حسین‌زاده

(معرفی کتاب الفبای سوسیالیسم)

حسام حسین‌زاده

 

داستان از ظهور برنی سندرز در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا آغاز شد. سناتور دموکرات هرچند خیلی زود میدان را به نفع کلینتون ترک کرد اما حضور او در عرصۀ سیاست امریکا باعث برانگیختن بحث‌های بسیاری شد. پافشاری کمپین سندرز بر «سوسیالیسم» پرسش‌هایی جدی را در افکار عمومی دربارۀ چیستیِ سوسیالیسم خلق کرد. در این میان، مجلۀ ژاکوبن به عنوان یکی از تریبون‌های اصلی جریان چپ در امریکا که در جریان انتخابات از حامیان سندرز بود و بسیاری از نویسندگان آن در کمپین تبلیغاتی او نیز فعالیت داشتند، تصمیم گرفت واکنشی نسبت به این پرسش مهم و عمومی نشان دهد که «سوسیالیسم چیست؟»

برای تحقق این هدف گروهی سیزده نفره – باسکار سونکارا، نیکول آشوف، اریک الین رایت، الیسا باتیستونی، جوناه برچ، کیانگیاماتا تیلور، ویوک چیبر، جوزف شوارتز، آدانر عثمانی، دنی کچ، نیودیتا ماجومدار، مایکل مک‌کارتی، کریس میسانو - از اعضای هیئت تحریریه و نویسندگان همکار این مجله تصمیم گرفتند در قالب سیزده جستار به سیزده پرسش جدی دربارۀ سوسیالیسم پاسخ دهند. پرسش‌هایی چون: «آیا امریکا هم‌اکنون به نوعی سوسیالیست نیست؟»، «اما دست‌کم سرمایه‌داری آزاد و دموکراتیک است، نه؟»، «آیا طبیعت انسان تحقق سوسیالیسم را ناممکن نمی‌سازد؟»، «آیا ثروتمندان سزاوار حفظ ثروتشان نیستند؟»، «آیا سوسیالیست‌ها نوارهای موسیقی‌ام را از من می‌گیرند؟»، «آیا سوسیالیسم همیشه به دیکتاتوری منجر نمی‌شود؟»، «آیا سوسیالیسم مفهومی غربی است؟»، «نژادپرستی چطور؟ آیا سوسیالیست‌ها تنها به طبقه اهمیت می‌دهند؟»، «سوسیالیسم و فمینیسم گاهی در تضاد نیستند؟»، «آیا جهانی دموکراتیک‌تر به معنای بحران زیست‌محیطی گسترده‌تر نیست؟»، «آیا سوسیالیست‌ها پاسیفیست هستند؟»، «چرا سوسیالیست‌ها خیلی دربارۀ کارگران صحبت می‌کنند؟»، «آیا سوسیالیسم خسته‌کننده خواهد بود؟»

حسام حسین‌زاده

حسام حسین‌زاده

سیاست در زمانۀ بحران

«پیروزی حزب سیریزا در انتخابات یونان، که بخشی از رشد تدریجی جنبش‌های ضدریاضتی در سراسر اروپا بود، پیش‌بینی‌پذیر بود. پس از این پیروزی و در تمام طول این رشد ناگهانی، بسیاری از تشکل‌ها و صف‌آرایی‌ها، با اطمینان از این‌که دارند با دشمنی واحد مبارزه می‌کنند، به یکدیگر پیوستند. هرچند رویکرد دو حزب متفاوت است، الکسیس سیپراس، رهبر سیریزا، رابطۀ نزدیک خاصی را با همتای خود در اسپانیا، یعنی پابلو ایگلسیاس، رهبر حزب پودموسِ اسپانیا ایجاد کرد. این دو در تظاهرات کنارِ یکدیگر ظاهر می‌شوند و در خلوت با هم مشورت می‌کنند.»

پابلو ایگلسیاس که امید زیادی به موفقیت حزبش در انتخابات پیش رو در اسپانیا دارد، به تازگی کتابی با عنوان سیاست در زمانۀ بحران: پودموس و آیندۀ دموکراسی در اروپا منتشر کرده که الکسیس سیپراس نیز پیش‌گفتاری بر آن نوشته است.

حسام حسین‌زاده